مشک ختن

‍ گویند در دشت های بلند ختن، آهو بچه ای میزیست به غایت غره، خوب صورت و هوشیار.گردش نمیکرد مگر در بلندترین مرغزارها، چرا نمیکرد مگر از پر آب ترین علف ها و نمی نوشید مگر از بلندترین و زلال ترین سرچشمه ها، سخت مغرور و مطمئن به خویش بود. با همه ی رعنایی و زیبایی شاخ و سم و پوست، شکار هیچ شکارچی نشده بود از چالاکی بسیار.

روزی از روزها وقتی که دیگر جوانی رعنا شده بود و از سحر تا شام محصور در میان گله ی ماده آهوان عاشق از این سوی به آن سوی می رفت در حال چرا رایحه ای به غایت خوش به مشامش رسید. آن چنان که اگر شمیم همه ی بهارانی را که پشت سر گذارده بود و عطر آن همه دشت های پر سوسن و سنبل را که زیر پا نهاده بود یک جا اکسیرمیکردند به قدرت آن نمی شد. مست و شیدا به دنبال منشا آن عطر گذارد. تو گویی عصاره ی عشق بود که این چنین بی قرارش کرده پس باید می یافتش که از کجا بر می خیزد

رفت رفت رفت اما بی حاصل. آن عطر جادویی هم چنان همه جا منتشر بود تا هر کجا که می رفت گویی در پیش رو بود و اگر خسته از جست و جو رو به سوی بازگشت می گذاشت باز هم همان بود در مقابلش بود. رو به شمال مقابلش بود رو به جنوب هم بود.

کارش به جنون کشیده بود اما این وسوسه رهایش نمیکرد

بهارو تابستان هم گذشت و عجیب آنکه آن عطر زایل نمیشد و او غافل از قشلاق تا ییلاق باز به دنبال آن ازین صخره به آن صخره ازین کوه به آن کوه میشتافت. و همچنان شیدا و بی قرار بود که اول روز.

سالیان دراز ازین جست و جو به سر شد تا که نوجوانی را به جوانی و جوانی را به پیری برد.تا جاییکه عمر به آخر می برد. روزی در زمستانی سخت، پیر و خسته و ساق و شاخ در هم شکسته روی برف های قله ای بلند نا غافل طعمه ی شیر کوهی شد و درست در همان لحظه که دندان شیر شکمش را درید در آخرین نفس ها با اقیانوسی از حسرت و شگفتی سرانجام آنچه را که عمر را به خاطرش باخته بود جویید. 

آن رایحه جادویی از مشک پنهان در ناف خودش بود و او غافل در طلبش عالم را درنوردیده و عمر را باخته بود و عاقبت ذلیل، پاکباخته و شکم دریده، حقیقتی را یافته بود که دیگر به کارش نمی آمد.

انا الحق

"اَنا الحَق"ّ عظیم تواضع است. زیرا این که می گوید " من عبد خدایم" دو هستی اثبات می کند، یکی خود را و یکی خدا را. 

اما آن که " اَنالحَقّ" می گوید خود را عدم کرد به باد داد.

می گوید " اَنالحَقّ " یعنی " من نیستم، همه اوست، جز خدا را هستی نیست، من به کلّی عدم محضم و هیچم." تواضع درین بیشتر ست؛ این است که مردم فهم نمی کنند این که مردی بندگی کند برای خدا "حِسبه لِلّهِ" آخر بندگی او در میان است اگر چه برای خداست، خود را می بیند و فعل خود را می بیند و خدای را می بیند، او غرق آب نباشد. غرق آب آن کس باشد که درو هیچ جنبشی و فعلی نماند، اما جنبش های او جنبش آب باشد.

فیه_مافیه

سقراط و حکیم یونانی

روزی سقراط حکیم معروف یونانی مردی را دید که خیلی ناراحت و متاثراست؛

علت ناراحتیش را پرسید، پاسخ داد: در راه که می آمدم یکی از  آشنایان را دیدم، سلام کردم جواب نداد و با بی اعتنایی و خودخواهی گذشت و رفت

و من از این طرز رفتار او خیلی رنجیدم ...

سقراط گفت: چرا رنجیدی؟

مرد با تعجب گفت: خب معلوم است چنین رفتاری ناراحت کننده است!!

سقراط پرسید: اگر در راه کسی را می دیدی که به زمین افتاده و از درد وبیماری به خود می پیچد، آیا از دست او دلخور و رنجیده می شدی؟

مرد گفت : مسلم است که هرگز دلخور نمی شدم؛ آدم که از بیمار بودن کسی دلخور نمی شود!

سقراط پرسید: به جای دلخوری چه احساسی می یافتی و چه می کردی؟

مرد جواب داد: احساس دلسوزی و شفقت و سعی می کردم طبیب یا دارویی به او برسانم ...

سقراط گفت : همه ی این کارها را به خاطر آن می کردی که او را بیمار می دانستی آیا انسان تنها جسمش بیمار می شود؟

و آیا کسی که رفتارش نادرست است روانش بیمار نیست؟

اگر کسی فکر و روانش سالم باشد هرگز رفتار بدی از او دیده نمی شود؟

بیماری فکر و روان نامش "غفلت" است و باید به جای دلخوری و رنجش نسبت به کسی که بدی می کند و غافل است دل سوزاند و کمک کرد و به او طبیب روح و داروی جان رساند!!

پس از دست هیچکس دلخور مشو و کینه به دل مگیر و آرامش خود را هرگز از دست مده و بدان که هر وقت کسی بدی می کند، در آن لحظه بیمار است!

عقل و عشق

عقل و عشق از دیدگاه عرفانی و فلسفی

عقل و عشق دو نیرو در وجود انسان هاست. یکی به عنوان چراغ راه و دیگری نیروی محرکه. عارفان و صوفیان عشق را برتر از عقل می‌دانند و فلاسفه عقل را ترجیح می‌دهند.

هر انسان عاقلی یک روزی ممکن است که عاشق شود. آیا عاشق شدن در تضاد با عقل است؟ آیا آدم عاشق بدون عقل تصمیم می‌گیرد یا به قول معروف تصمیمش دلی است؟ آیا می‌دانید که رابطه عقل و عشق چگونه است؟ بزرگان درباره عقل و عشق چه می‌گویند؟ ستاره این مقاله را به این سؤالات اختصاص داده است.

 

عقل چیست؟

عقل نیرویی است که خوب و بد را تشخیص می‌دهد و در مورد آن‌ها قاطعانه تصمیم می‌گیرد. عقل همانند چراغ راه است و انسان با تعالیمی که از علمای اخلاق و فلاسفه دریافت می‌کند آن را به وسیله علم پرورش می‌دهد.

عشق چیست؟

عشق میل و کششی است که در طبیعت انسان نسبت به یک چیز به وجود می‌آید. به عبارت دیگر عشقنیروی محرکه انسان برای رسیدن به یک هدف است. خاصیت عشق این است که معشوق را به بهترین شکل می‌بیند. عاشق درباره معشوق همه چیز را هیچ و هیچ را همه چیز می‌داند. امام علی (ع) درباره عشق فرمود:

«کسى که به چیزى عشق بورزد، چشمش را معیوب و دلش را مریض می‌کند».

 

اگر لغت عشق را در لغتنامه دهخدا ببینیم این‌طور آمده است:

«عشق شگفت دوست به حسن محبوب، یا درگذشتن از حد در دوستی و آن عام است که در پارسایی باشد یا در فسق، یا کوری حس از دریافت عیوب محبوب، یا مرضی است وسواسی که می‌کشد مردم را به سوی خود جهت خلط و تسلیط فکر بر نیک پنداشتن بعضی صورت‌ها. یا مرضی است از قسم جنون که از دیدن صورت حسن پیدا می‌شود و گویند که آن مأخوذ از عَشَقه است و آن نباتی است که چون بر درختی بپیچد آن را خشک کند، همین حالت عشق است بر هر دلی که طاری شود صاحبش را خشک و زرد کند.»

لیلی و مجنون

هنگامی که لیلی و مجنون ده ساله بودند روزی مجنون در مکتب خانه پشت سر لیلی نشسته بود . 

استاد سوالی را از لیلی پرسید ، لیلی جوابی نداد ، مجنون از پشت سر آهسته جواب را در گوش لیلی گفت اما لیلی هیچ نگفت . 

استاد دوباره سوال خود را پرسید و باز مجنون در گوش لیلی و باز لیلی هیچ نگفت و بعد از بار سوم استاد لیلی را خواند و چوب را بر پای لیلی بست و او را فلک کرد . لیلی گریه نکرد و هیچ نگفت. 

بعد از کلاس ، لیلی با پای کبود لنگ لنگ قدم بر می داشت که مجنون عصبانی دستش را بر بازوی لیلی زد و گفت: دیوانه ، مگر کر بودی که آنچه را به تو گفتم نشنیدی و یا لال که به استاد نگفتی . لیلی اشکش در آمد و دوید و رفت .

استاد که شاهد این منظره بود پیش رفت و گوش مجنون را کشید و گفت : لیلی نه کر بود و نه لال ، از عشق شنیدن دوباره صدای تو ، فلک را تحمل کرد و دم بر نیاورد ، اما از ضربه آهسته دست تو اشکش در آمد ، من اگر او را به فلک بستم استادش بودم و حق تنبیه او را داشتم اما تو عشق او بودی و هیچ حقی برای سرزنش کردنش نداشتی . 

مجنون کاش می فهمیدی که لیلی کر شد تا تو باز گویی....

#حکایت_لیلی_و_مجنون

منت خدای را عز و جل

#گلستان_سعدی

منت خدای را عزوجل که طاعتش موجب قربتست و بشکر اندرش مزید نعمت. هر نفسی که فرو میرود ممد حیاتست و چون برمیاید مفرح ذات. پس در هر نفسی دو نعمت موجودست و بر هر نعمتی شکری واجب

از دست و زبان که برآید

کز عهده شکرش بدرآید

اعملوا آل داود شکرا و قلیل من عبادی الشکور

بنده همان به که ز تقصیر خویش

عذر بدرگاه خدای آورد

ور نه سزاوار خداوندیش

کس نتواند که به جای آورد

باران رحمت بیحسابش همه را رسیده و خوان نعمت بیدریغش همه جا کشیده. پرده ناموس بندگان بگناه فاحش ندرد و وظیفه روزی بخطای منکر نبرد

ای کریمی که از خزانه غیب

گبر و ترسا وظیفه خور داری

دوستان را کجا کنی محروم

تو که با دشمن این نظر داری

فراش باد صبا را گفته تا فرش زمردین بگسترد و دایه ابر بهاری را فرموده تا بنات نبات را در مهد زمین بپرورد و درختانرا بخلعت نوروزی قبای سبزورق در برگرفته و اطفال شاخرا بقدوم موسم ربیع کلاه شکوفه بر سر نهاده و عصاره نایی بقدرت او شهد فایق شده و تخم خرمایی بتربیتش نخل باسق گشته

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند

تا تو نانی بکف آری و بغفلت نخوری

همه از بهر تو سرگشته و فرمان بردار

شرط انصاف نباشد که تو فرمان نبری

در خبر است از سرور کائنات و مفخر موجودات و رحمت عالمیان و صفوت آدمیان و تتمه دور زمان محمد مصطفی صلی الله علیه و سلم

شفیع مطاع نبی کریم

قسیم جسیم نسیم و سیم

چه غم دیوار امت را که دارد چون تو پشتیبان

چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتیبان

بلغ العلی بکماله کشف الدجی بجماله

حسنت جمیع خصاله صلوا علیه و آله

هرگاه که یکی از بندگان گنه کار پریشان روزگار دست انابت بامید اجابت بدرگاه حق جل و علا بردارد ایزد تعالی در وی نظر نکند بازش بخواند باز اعراض کند

دیگربارش بتضرع و زاری بخواند حق سبحانه و تعالی فرماید یا ملائکتی قد استحییت من عبدی و لیس له رب غیری فقد غفرت له دعوتش اجابت کردم و حاجتش برآوردم که از بسیاری دعا و زاری بنده همی شرم دارم

کرم بین و لطف خداوندگار

گنه بنده کردست و او شرمسار

عاکفان کعبه جلالش بتقصیر عبادت معترف که ماعبدناک حق عبادتک و واصفان حلیه جمالش بتحیر منسوب که ماعرفناک حق معرفتک

گر کسی وصف او ز من پرسد

بیدل از بینشان چه گوید باز

عاشقان کشتگان معشوقند

برنیاید ز کشتگان آواز

یکی از صاحبدلان سر بجیب مراقبت فرو برده بود و در بحر مکاشفت مستغرق شده آنگه که از آن حالت باز آمد. یکی از دوستان بطریق انبساط او را گفت: از آن بوستان که بودی ما را چه تحفه ای کرامت آوردی؟

گفت: بخاطر داشتم که چون بدرخت گل رسم دامنی پر کنم هدیه اصحاب را. چون برسیدم بوی گلم چنان مست کرد که دامنم از دست برفت

ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز

کان سوخته را جان شد و آواز نیامد

این مدعیان در طلبش بیخبرانند

کانرا که خبر شد خبری باز نیامد

ای برتر از خیال و قیاس و گمان و وهم

وز هر چه گفته اند و شنیدیم و خوانده ایم

مجلس تمام گشت و بآخر رسید عمر

ما همچنان در اول وصف تو مانده ایم

ذکر جمیل سعدی که در افواه عوام افتاده است وصیت سخنش که در بسیط زمین رفته و قصب الجیب حدیثش که چون شکر میخورند و رقعه منشاتش که همچو کاغذ زر میبرند، بر کمال فضل و بلاغت او حمل نتوان کرد؛

بلکه خداوند جهان و قطب دائره زمان و قایم مقام سلیمان و ناصر اهل ایمان شاهنشاه معظم اتابک اعظم سلغر سلطان، مظفر الدنیا والدین ابوبکر بن سعد بن زنگی، ظل الله تعالی فی ارضه رب ارض عنه و ارضه بعین عنایت نظر کرده است و تحسین بلیغ فرموده و ارادت صادق نموده لاجرم کافه انام از خواص و عوام بمحبت او گرائیده اند که، الناس علی دین ملوکهم

زانگه که ترا بر من مسکین نظرست

آثارم از آفتاب مشهورترست

گر خود همه عیب ها بدین بنده درست

هر عیب که سلطان بپسندد هنرست

گلی خوشبوی در حمام روزی

رسید از دست محبوبی بدستم

بدو گفتم که مشکی یا عبیری

که از بوی دلاویز تو مستم

بگفتا من گلی ناچیز بودم

ولیکن مدتی با گل نشستم

کمال همنشین در من اثر کرد

وگرنه من همان خاکم که هستم

اللهم متع المسلمین بطول حیاته وضاعف ثواب جمیل حسناته و ارفع درجة اودائه و ولاته ودمر علی اعدائه و شناته بما تلی فی القرآن من آیاته اللهم آمن بلده و احفظ ولده

لقد سعدالدنیا به دام سعده

و ایده المولی بالویة النصر

کذلک تنشیاء لنیته هو عرقها

و حسن نبات الارض من کرم البذر

ایزد تعالی و تقدس خطه پاک شیراز را بهیبت حاکمان عادل و همت عالمان عامل تا زمان قیامت در امان سلامت نگه داراد

اقلیم پارس را غم از آسیب دهر نیست

تا بر سرش بود چو توئی سایه خدا

امروز کس نشان ندهد در بسیط خاک

مانند آستان درت مأمن رضا

بر تست پاس خاطر بیچارگان و شکر

بر ما و بر خدای جهان آفرین جزا

یارب ز باد فتنه نگه دار خاک پا

نیرنگ

محمد بن ریان نقل می کند: مامون برای رسیدن به هدفش [بدنام کردن حضرت امام جواد(علیه السلام)] همه نوع نیرنگی را در خصوص امام جواد(علیه السلام) به کار برد اما هیچ کدام از آنها برای وی سودی نداشت. 

به عنوان نمونه پس از به عقد درآوردن دخترش ام الفضل با امام جواد (علیه السلام)، صد کنیز زیبا را انتخاب کرد که هر یک جامی پر از گوهر درخشان در دست داشتند. مامون به کنیزان دستور داد تا پس از نشستن حضرت در جایگاه دامادی به استقبال وی رفته و به او خوشامد گویند. کنیزکان به سوی حضرت شتافتند و خوشامد گفتند ولی امام هیچ التفاتی به آنها نکرد. 

در دربار مامون مردی به نام مخارق که ریشی بلند وصوتی خوش داشت و عود می نواخت وجود داشت. وی به مامون گفت من توان آنرا دارم که نقشه ات را  [وادار کردن حضرت به لهو و لعب] عملی سازماز این رو در مقابل امام جواد (علیه السلام) نشست و شروع به خواندن آواز کرد. کسانی که در آنجا حضور داشتند گرد مخارق حلقه زدند. هنگامی که مخارق شروع به نواختن عود و آواز خوانی کرد، امام جواد (علیه السلام) سر مبارک خود را متوجه او کرد و بر وی نهیب زد و فرمود: "اتق الله یا ذالعثنون " از خدا بترس ای ریش بلند. دست مخارق از حرکت ایستاد، عود از دستش افتاد و دیگر هرگز نتوانست عود بنوازد. 

روزی مامون از بلایی که بر سر مخارق آمده بود از وی سئوال کرد. مخارق پاسخ داد چون امام جواد(علیه السلام) بر من نهیب زد چنان ترسی از هیبت او بر من مستولی شد که دستم فلج شد و هرگز بهبود نیافت.

 الکافی، ج1، ص 494 / اثبات الهداة، ج3، ص332 / مدینة المعاجز، ج7، ص 303 / حلیة الابرار، ج4، ص565 / الوافی، ج3، ص 828 / المناقب، ج4، ص396 / البحار ،ج50،ص61 

نور خدا

‍ آنچه می گویند بعد از مصطفی(ص)، 

و پیغامبران(ع)، وحی بر دیگران منزل نشود، 

چرا نشود؟ 

الا آن را وحی نخوانند. 

معنی آن باشد که میگوید:

اَلمُؤمِنُ یَنطُرُ بِنورِالله

مومن چون به نور خدا نظر می کند همه را ببیند،

اول را و آخر را، 

غایب را و حاضر را

زیرا از نور خدا چیزی چون پوشیده باشد؟ 

و اگر پوشیده باشد، آن نور خدا نباشد. 

پس معنی وحی است اگرچه آن را وحی نخوانند.

فیه ما فیه

تا مرد سخن نگفته باشد

ﻧﻄﻖ ﺁﺩﻣﻰ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺼﻞ ﻣﻤﻴﺰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺤﻜﻤﺖ ﺑﺎﻟﻐﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺁﻧﺮﺍ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:ﺧﻠﻖ ﺍﻻﻧﺴﺎﻥ ﻋﻠﻤﻪ ﺍﻟﺒﻴﺎﻥ (1) .

ﮔﻮﻫﺮ ﻧﻔﺲ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺁﺩﻣﻰ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﻮﺭﻯ ﺗﺠﻠﻰ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻘﻮﻝ ﺳﻌﺪﻯ:

ﺗﺎ ﻣﺮﺩ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ 

ﻋﻴﺐ ﻭ ﻫﻨﺮﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ

ﻭ ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:ﺍﻟﻤﺮﺀ ﻣﺨﺒﻮﺀ ﺗﺤﺖ ﻟﺴﺎﻧﻪ.ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺮﺩ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺯﺑﺎﻧﺶ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺷﻴﻮﺍﺋﻰ ﻭ ﺭﺳﺎﺋﻰ ﺳﺨﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮﺵ ﺩﺭ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﺑﻄﻮﺭ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.

ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﻘﺎﺭﻥ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻓﺼﺤﺎﺋﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻣﺮﺀ ﺍﻟﻘﻴﺲ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﻛﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺳﺤﺮ ﺍﻧﮕﻴﺰ ﻣﻴﺴﺮﻭﺩﻧﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﻛﻼﻡ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻫﻤﻪ ﻓﺼﺤﺎﻯ ﻋﺮﺏ ﺭﺍ ﺑﺘﺤﻴﺮ ﻭ ﺗﻌﺠﺐ ﻭﺍ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﺎﻻﺗﻔﺎﻕ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻼﻡ ﺍﻭ ﺩﺭﻣﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﻣﻴﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ.

ﺍﺑﻦ ﺍﺑﻰ ﺍﻟﺤﺪﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ ﺍﻭ ﭘﻴﺸﻮﺍﻯ ﻓﺼﺤﺎﺀ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﻠﻐﺎﺀ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺷﺄﻥ ﻛﻼﻣﺶ ﮔﻔﺘﻪ‏ﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺳﺨﻦ ﺧﺪﺍ ﻓﺮﻭﺗﺮ ﻭ ﺍﺯ ﺳﺨﻦ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﻓﺼﺤﺎﺀ ﻓﻦ ﺧﻄﺎﺑﻪ ﻭ ﺳﺨﻨﻮﺭﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻭ ﺧﻄﺐ ﺍﻭ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ‏ﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺩﺭﺟﻪ‏ﺍﻋﻼﻯ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﻭ ﺑﻼﻏﺖ ﺍﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺸﺮﺣﺶ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻢ ﻛﺎﻓﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻓﺼﺤﺎﻯ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺸﺮ ﺁﻥ ﺣﺘﻰ ﻧﺼﻒ ﻋﺸﺮ ﺁﻧﺮﺍ ﻧﻤﻰ‏ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻛﻨﻨﺪ (2) .

ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺟﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﻭ ﺑﻼﻏﺖ ﻛﻼﻡ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﮔﻮﻳﺪ:

ﻋﺠﺒﺎ ﻛﺴﻰ ﺩﺭ ﻣﻜﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻬﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻤﺎﺱ ﻭ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺑﺎ ﺣﻜﻴﻢ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻭ ﺍﺩﻳﺒﻰ ﺑﻘﺪﺭﻯ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﻮﺭﻯ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﺋﻰ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻛﻨﺪ ﺑﻔﺼﻴﺢ‏ﺗﺮﻳﻦ ﻭﺟﻬﻰ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻴﻜﻨﺪ.

ﻋﻼﻣﻪ ﻓﻘﻴﺪ ﺳﻴﺪ ﻫﺒﺔ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ (ﻣﺎ ﻫﻮ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﺔ؟) ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟ﺑﻔﺎﺭﺳﻰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ:

ﺷﺨﺼﻰ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺑﻨﺎﻡ (ﺍﻣﻴﻦ ﻧﺨﻠﻪ) ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﻭﻯ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺑﻰ ﮔﺮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻭ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺯﺩ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﻭﻯ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ :

ﺍﺯ ﻣﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ‏ﺍﻯ ﻛﻪ ﺻﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺍﺯ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺑﻠﻴﻎ‏ﺗﺮﻳﻦ ﻧﮋﺍﺩ ﻋﺮﺏ (ﺍﺑﻮ ﺍﻟﺤﺴﻦ) ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺗﻮ ﺁﻧﺮﺍ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺑﻰ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺯﻯ،ﻣﻦ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺑﻜﺘﺎﺑﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﻯ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﻣﮕﺮ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﺋﻰ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﺍﺳﺖ.

ﺑﺎ ﻣﺴﺮﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ ﺭﺍ ﻭﺭﻕ ﺯﺩﻡ ﺑﺨﺪﺍ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺻﺪﻫﺎ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻓﻘﻂ ﺻﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻨﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﻠﻤﻪ‏ﺍﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﻠﻤﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺪﺍ ﺳﺎﺯﻡ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﻳﻦ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺍﻧﻪ ﻳﺎﻗﻮﺗﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﻨﺎﺭ ﺩﺍﻧﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺩﺍﺭﻡ!ﺳﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺩﺳﺘﻢ ﻳﺎﻗﻮﺕ‏ﻫﺎﻯ ﺩﺭﺧﺸﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﭘﺲ ﻭ ﭘﻴﺶ ﻣﻴﻜﺮﺩ ﺩﻳﺪﮔﺎﻧﻢ ﺍﺯ ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻴﺮﻩ ﻣﻴﮕﺸﺖ!

ﺑﺎﻭﺭ ﻛﺮﺩﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺑﻮﺍﺳﻄﻪ ﺗﺤﻴﺮ ﻭ ﺳﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺳﺨﺘﻰ ﻛﻠﻤﻪ‏ﺍﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺪﻥ ﺑﻼﻏﺖ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩﻡ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻮ ﺍﻳﻦ ﺻﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺑﮕﻴﺮ ﻭ ﺑﻴﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺵ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺻﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﺑﻼﻏﺖ ﻭ ﻏﻨﭽﻪ‏ﻫﺎﺋﻰ ﺍﺯ ﺷﻜﻮﻓﻪ‏ﻓﺼﺎﺣﺖ ﺍﺳﺖ!ﺁﺭﻯ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺑﺮ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻋﺮﺏ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺮﺏ ﺍﺭﺯﺍﻧﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺻﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺍﺳﺖ (3) .

ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ:ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻣﺴﺘﺮ ﮔﺮﻧﻴﻜﻮﻯ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻋﺮﺏ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ ﻋﻠﻴﮕﺮﻩ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻀﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺳﺨﻦ ﻭ ﺍﺩﺑﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻭ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻋﺠﺎﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﺯ ﺍﻭ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺁﻧﺎﻥ ﮔﻔﺖ:ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻛﻮﭼﻜﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﺁﻳﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺴﻰ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻛﻮﭼﻚ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻭﺭﺩ ﺗﺎ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻣﺠﺎﻝ ﺑﺤﺚ ﺍﺯ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﺰﺭﮒ (ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ) ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ (4) ؟

ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﻭ ﺑﻼﻏﺖ ﻧﺒﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺨﻦ ﺍﻭ ﺧﻮﺩ ﺑﺨﻮﺩ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻭ ﮔﻴﺮﺍ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻭﻯ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﻧﻤﻮﺩ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﺨﻦ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﺳﻨﺠﻴﺪ.

ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺑﺎ ﺷﻮﺭ ﻭ ﺣﺮﺍﺭﺕ ﻣﺨﺼﻮﺹ،ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﻭ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺟﻤﺎﻝ ﺻﻮﺭﺕ ﻭ ﻛﻤﺎﻝ ﻣﻌﻨﻰ ﺑﻬﻢ ﻣﺮﺗﺒﻄﻨﺪ،ﺍﺳﺘﺪﻻﻻﺕ ﺁﻥ ﻣﺤﻜﻢ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﺶ ﺑﺎ ﻧﻔﻮﺫ ﻭ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ.

ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﮔﻔﺖ ﺭﺍﻩ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﻭ ﺑﻼﻏﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺮﻳﺶ ﻛﺴﻰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻋﻠﻰ ﻧﮕﺸﻮﺩ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺨﻦ ﺭﺍ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻛﺴﻰ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻧﻜﺮﺩ.ﺍﺩﺑﺎﻯ ﻧﺎﻣﻰ ﻋﺮﺏ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻩ‏ﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻳﻴﻦ ﺩﺍﺩﺭﺳﻰ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻧﻮﻳﺴﻰ ﺍﺯ ﺧﻄﺒﻪ‏ﻫﺎﻯ ﺍﻭ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﻻﺯﻣﻪ ﺑﻼﻏﺖ ﻗﻮﺕ ﻓﻜﺮ ﻭﺟﻮﺩﺕ ﺫﻫﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺩ ﺳﺨﻨﻮﺭ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻓﻮﺭﺍ ﺩﻗﺎﻳﻖ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺨﺰﻥ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺧﻮﺩ ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻨﺪ،ﺍﻳﻦ ﻗﻮﺕ ﻓﻜﺮ ﻭ ﻛﺜﺮﺕ ﺫﻛﺎﺀ ﺩﺭ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺑﺤﺪ ﺍﻋﻼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻭﻗﺘﻰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻐﺮﻧﺞ‏ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻣﻴﺸﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺯﻭﺍﻳﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﻚ ﺁﻧﺮﺍ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﻍ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻴﺴﺎﺧﺖ.

ﻛﻼﻡ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺑﻄﻮﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺑﻴﻦ ﺟﻤﻠﻪ‏ﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻫﺮ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺁﻧﺤﻀﺮﺕ ﺧﻄﻮﺭ ﻣﻴﻜﺮﺩ ﻓﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺟﻬﻰ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻛﻠﻤﺎﺕ‏ﺷﻴﻮﺍ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻧﺶ ﺟﺎﺭﻯ ﻣﻴﺸﺪ ﻭ ﺭﻭﻯ ﻛﺎﻏﺬ ﻧﻘﺶ ﻣﻰ‏ﺑﺴﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﻦ ﻭ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺁﻥ ﺑﺨﻮﺩ ﺯﺣﻤﺘﻰ ﺑﺪﻫﺪ.

ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺩﺭ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻛﻼﻡ ﻭ ﻓﻦ ﺳﺨﻨﻮﺭﻯ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺎﻋﺠﺎﺯ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﻣﺘ

ﻌﺠﺐ ﻧﻤﻮﺩ،ﺑﻨﺎ ﺑﻨﻘﻞ ﺍﺑﻦ ﺷﻬﺮ ﺁﺷﻮﺏ ﻋﺪﻩ‏ﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻭ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺍﺩﺑﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺿﻤﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺮﻑ ﺍﻟﻒ ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺩﺍﺧﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻼﻣﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﺮﻑ ﺍﻟﻒ ﻧﺒﺎﺷﺪ.ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﺳﺨﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺷﻨﻴﺪ ﺑﭙﺎ ﺧﺎﺳﺖ ﻭ ﻓﻰ ﺍﻟﺒﺪﻳﻬﻪ ﺧﻄﺒﻪ ﻏﺮﺍﺋﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺁﻥ ﺣﺮﻑ ﺍﻟﻔﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ،ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺁﻥ ﺣﺮﻑ ﻧﻘﻄﻪ ﺩﺍﺭﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻴﺸﻮﺩـﺎﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﻪ ﺍﻟﻤﻠﻚ ﺍﻟﻤﺤﻤﻮﺩ ﺍﻟﻤﺎﻟﻚ ﺍﻟﻮﺩﻭﺩ ﻭ ﻣﺼﻮﺭ ﻛﻞ ﻣﻮﻟﻮﺩ....ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﻃﺎﻟﻪ ﻛﻼﻡ ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺧﻄﺒﻪ‏ﻫﺎﻯ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻯ ﮔﺮﺩﻳﺪ.

ﻛﺴﻰ ﺍﺯ ﺣﻀﺮﺗﺶ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺍﻣﺮ ﻭﺍﺟﺐ ﭼﻴﺴﺖ ﻭ ﻭﺍﺟﺐ‏ﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺍﻣﺮ ﻋﺠﻴﺐ ﭼﻴﺴﺖ ﻭ ﻋﺠﻴﺐ‏ﺗﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻯ ﺳﺨﺖ ﻭ ﻣﺸﻜﻞ ﻭ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻯ ﺳﺨﺖ‏ﺗﺮ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﭼﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻭ ﭼﻪ ﻧﺰﺩﻳﻜﺘﺮ ﺍﺳﺖ؟ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻓﻮﺭﺍ ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻨﻈﻮﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮﺩ:

ﻭﺟﺐ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻨﺎﺱ ﺍﻥ ﻳﺘﻮﺑﻮﺍ 

ﻟﻜﻦ ﺗﺮﻙ ﺍﻟﺬﻧﻮﺏ ﺍﻭﺟﺐ‏ 

ﻭ ﺍﻟﺪﻫﺮ ﻓﻰ ﺻﺮﻓﻪ ﻋﺠﻴﺐ‏ 

ﻭ ﻏﻔﻠﺔ ﺍﻟﻨﺎﺱ ﻓﻴﻪ ﺍﻋﺠﺐ‏ 

ﻭ ﺍﻟﺼﺒﺮ ﻓﻰ ﺍﻟﻨﺎﺋﺒﺎﺕ ﺻﻌﺐ‏ 

ﻟﻜﻦ ﻓﻮﺕ ﺍﻟﺜﻮﺍﺏ ﺍﺻﻌﺐ‏ 

ﻭ ﻛﻞ ﻣﺎ ﻳﺮﺗﺠﻰ ﻗﺮﻳﺐ

ﻭ ﺍﻟﻤﻮﺕ ﻣﻦ ﻛﻞ ﺫﺍﻙ ﺍﻗﺮﺏ (5) ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻭﺍﺿﺢ ﻭ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺪﺍﻫﺔ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺨﻰ ﮔﻮﻳﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻓﻮﺭﻯ ﻭ ﺑﻴﺴﺎﺑﻘﻪ ﺧﻄﺒﻪ ﺑﻰ ﻧﻘﻄﻪ ﻭ ﻳﺎ ﺧﻄﺒﻪ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻛﻠﻤﻪ‏ﺍﻯ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺣﺮﻑ ﺍﻟﻒ ﺩﺭ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺁﻥ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﻧﻔﻮﺫﻯ ﺩﺭ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﻭ ﺑﻼﻏﺖ ﻭ ﭼﻪ ﺗﺴﻠﻄﻰ ﺑﺮ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻋﺮﺏ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﺎ ﺗﻴﻤﻨﺎ ﻭ ﺗﺒﺮﻛﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﺸﻤﻪ‏ﺍﻯ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﮔﻬﺮﺑﺎﺭ ﺁﻧﺤﻀﺮﺕ ﺿﻤﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮﺩ.

ﭘﻰ‏ﻧﻮﺷﺘﻬﺎ:

(1) ﺳﻮﺭﻩ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺁﻳﻪ .3

(2) ﺷﺮﺡ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﺍﺑﻦ ﺍﺑﻰ ﺍﻟﺤﺪﻳﺪ ﺟﻠﺪ 1 ﺹ .12

(3) ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﭼﻴﺴﺖ ﺹ 28

(4) ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﭼﻴﺴﺖ ﺹ .6

(5) ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ(ﺍﺯ ﮔﻨﺎﻫﺎﻥ) ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪ،ﻭﻟﻰ ﺗﺮﻙ ﮔﻨﺎﻩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻭﺍﺟﺐ‏ﺗﺮ ﺍﺳﺖ.ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺵ ﺧﻮﺩ ﻋﺠﻴﺐ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﻏﻔﻠﺖ ﻭ ﺑﻰ‏ﺧﺒﺮﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻋﺠﻴﺐ‏ﺗﺮ ﺍﺳﺖ.ﺷﻜﻴﺒﺎﺋﻰ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻭ ﻧﺎﻣﻼﺋﻤﺎﺕ ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺳﺖ،ﻭﻟﻰ ﭘﺎﺩﺍﺵ(ﺻﺒﺮ) ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺸﻜﻠﺘﺮ ﺍﺳﺖ.ﻭ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺍﻣﻴﺪ ﻣﻴﺮﻭﺩ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺳﺪ،ﻭﻟﻰ ﻣﺮﮒ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺰﺩﻳﻜﺘﺮ ﺍﺳﺖ.

(ﺍﺯ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﺂﻧﺤﻀﺮﺕ) 

بی عشق جهان مباد

عشق، راز زندگی است

بی عشق جهان مباد ...

بی عشق، جهان مباد که کانون زندگی ار فروغ او گرم و روشن است و فشار طاقت فرسای حوادث با نوازش او مطبوع و آسان. 

راستی اگر ما عاشق نبودیم، چگونه این عمرِ دور و دراز و خسته کننده را طی می کردیم و با چه حرارت، کارخانه ی حیاتِ ما به کار می افتاد؟ 

برای که بر می خاستیم و برای که می نشستیم؟ 

آری قوت عشق با تحریک معنوی خود، ما را به فعالیت و کوشش وا می دارد و دورادور، دست بر سر و روی ما می کشد. 

همین عشق که دردِ بی درمان است، در عین حال درمانِ همه درد! 

عشق، فقط عشق، شمع محفل و انیس شب های تار ماست. عشق مدارِ زندگانی و شیرازه ی کتابِ امید و آرزوست؛ جاوید باد عشق به هر که و هر چه علاقه گیرد. 

جهان، عشق است، دیگر، زرق سازی  

همه بازی است، الا عشق بازی